(ကန္ေတာ့ပါ)
Fungus မိႈအမ်ိဳးမ်ိဳးေရာဂါေတြ သတိထားရမွာက (၁) ျဖစ္ေနတာၾကာရင္ ေဆးၾကာၾကာလိုတယ္။ (၂) စားေဆးနဲ႔ လိမ္းေဆးတြဲရမယ္။ (၃) လိုအပ္ရင္ ေဆးေျပာင္းရမယ္။ (၄) ႏွင္းကူနာလို ျဖစ္တာလဲ ခြဲျခားရမယ္။
ႏွင္းကူနာသေဘာက မသင့္တာနဲ႔ေတြ႔ရင္ ပိုဆိုးတယ္။ ဖန္းဂတ္စ္က အဲလိုမဟုတ္။ (၅) ေသြးသြင္းလို႔ မကူးစက္ပါ။ (၆) ဝဲ နဲ႔ ေပြး (ဖန္းဂတ္စ္) မတူပါ။ (၇) ေယာက္်ားေလးေတြ ကပ္ပယ္အိပ္မွာျဖစ္ရင္ ဖန္းဂတ္စ္ျဖစ္တယ္။ မိႈေတြကေန အေပၚယံ၊ အတြင္းထဲထိ ကူးစက္ေစတယ္။ မိႈျဖစ္ေနရင္း တျခားပိုးလဲ ဝင္တာတတ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနရာ ၃ မ်ိဳးအတြက္ ေဆးသပ္သပ္ရွိတယ္။
ဖန္းဂတ္စ္ေရာဂါ တကိုယ္လံုးေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးမွာကူးစက္ႏိုင္တယ္။ လွ်ာမွာျဖစ္တဲ့ မွက္ခရု၊ လက္သည္းေျခသည္းဖန္းဂတ္စ္၊ အစာမ်ိဳျပြန္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ အမ်ားၾကီး။
1. Superficial fungal infections အေပၚယံ မိႈေရာဂါမ်ား
(A) Creams or Sprays လိမ္းေဆးေတြ = Clotrimazole, Miconazole nitrate, Econazole, Ketoconazole, Ciclopirox, Naftifine, Itraconazole, Terbinafine, Tolnaftate, Fluconazole, Whitfield's tincture (Salicylic acid + Benzoic acid) (B) Oral antifungal drug စားေဆးေတြ = Ketoconazole or Griseofulvin
2. Systemic infections အတြင္းထဲေရာက္ မိႈေရာဂါမ်ား
Amphotericin B, Fluconazole and Itraconazole and Flucytosine alone or in combination with other antifungal medications
3. Fungal infections + Infection မိႈေရာဂါ + ဗက္တီးရီးယားဝင္ျခင္း
Lotrisone® (Betamethasone + Clotrimazole)
ေဆးေတြကို အကၡရာစဥ္လိုက္ ေရးပါမယ္။
Amphotericin B (အင္မ္ဖိုတာရာစင္ ဘီ) ထိုးေဆးကို အသက္ရန္ရွာႏိုင္တဲ့ မိႈေရာဂါအတြက္ေပးတယ္။ တျခားမိႈေရာဂါ အတြက္ မေပးဘူး။ Aspergillosis, Cryptococcosis (Torulosis), North American blastomycosis, Systemic candidiasis, Coccidioidomycosis, Histoplasmosis, Zygomycosis (Mucormycosis), Conidiobolus, Basidiobolus, Sporotrichosis ေတြအတြက္ ေပးတယ္။ ဘယ္ေလာက္ဆိုးဆိုး တေန႔မွာ 1.5 mg/kg ထက္ပိုမေပးရဘူး။ IV infusion is 0.1 mg/mL (1mg/10mL) သြင္းေဆးအေနနဲ႔ ၂-၆ နာရီအထိၾကာေအာင္ ေျဖးေျဖးေပးရတယ္။ ေဆးကိုလဲ စမ္းျပီးမွ ေပးရမယ္။
Ciclopirox (ဆိုက္ကလိုပိုင္းေရာ့စ္)
(CNL8, Loprox, Loprox TS, Penlac) (ခရင္မ္)၊ (ဂ်ဲလ္)၊ ေဆးရည္ နဲ႔ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္။
Ringworm of the body (Tinea corporis) ကိုယ္ခႏၡာေပြး၊ Ringworm of the foot (Tinea pedis; Athlete's foot) ေျခေထာက္မိႈ၊ အားကစားသမားေျခေထာက္၊ Ringworm of the groin (Tinea cruris; Jock itch) ေပါင္ျခံမိႈ-ဂြ်တ္၊ Sun fungus (tinea versicolor; pityriasis versicolor) ေနရာင္ထိတဲ့ေနရာမိႈ-ေပြး၊ Candida (Monilia) infections ပါးစပ္၊ ေမြးလမ္းမိႈ၊ Seborrheic dermatitis အဆီျပန္မိႈေရာဂါ၊
Clotrimazole (ကလိုထရြိဳင္မဇိုးလ္)
Clotrimazole cream solution or lotion 1% (ခရင္မ္)၊ လိမ္းေဆး၊ Buccal troche 10 mg ေဆးရည္၊ ပါးစပ္ထည့္ေဆး၊
Clotrimazole Vaginal suppositories ေမြးလမ္းထဲထည့္ေဆးေတာင့္၊ 100 mg တညတခါ၊ ၇ ရက္။ 200 mg တညတခါ၊ ၃ ရက္။
Clotrimazole Vaginal cream 1% and 2% ေမြးလမ္းထဲထည့္ (ခရင္မ္)၊ တညတခါ၊ ၇ ရက္။
Econazole (Spectazole) (အီကိုနာဇိုးလ္)
Ringworm of the body (Tinea corporis) ကိုယ္ခႏၡာေပြး၊ Ringworm of the foot (Tinea pedis; athlete's foot) ေျခေထာက္မိႈ၊ အားကစားသမားေျခေထာက္၊ Ringworm of the groin (Tinea cruris; jock itch) ေပါင္ျခံမိႈ-ဂြ်တ္၊ Sun fungus (tinea versicolor; pityriasis versicolor) ေနရာင္ထိတဲ့ေနရာမိႈ-ေပြး၊ Candida (Monilia) infections ပါးစပ္၊ ေမြးလမ္းမိႈ၊
Cream (ခရင္မ္)၊ တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္၊ ၂-၄ ပါတ္။
Fluconazole (ဖလူကြန္နာဇိုးလ္)
• Cryptococcal meningitis မိႈေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ေမွးေရာင္ျခင္း၊ 400/mg on the first day, followed by 200 mg once a day for at least 10 to 12 weeks; Children 6 months to 13 years of age 12 mg/kg on the first day, followed by 6 mg/kg once a day for at least 10 to 12 weeks
• Esophageal candidiasis အစာျမိဳျပြန္ မိႈေရာဂါ၊ 200 mg on the first day, followed by 100 mg once a day for at least 3 weeks; Children 6 months to 13 years of age 6 mg/kg on the first day, followed by 3 mg/kg once a day, for at least 3 weeks
• Oropharyngeal candidiasis အာေခါင္-လည္ေခ်ာင္း မိႈေရာဂါ၊ 200 mg on the first day, followed by 100 mg once a day for at least 2 weeks; Children 6 months to 13 years of age 6 mg/kg on the first day, followed by 3 mg/kg once a day, for at least 2 weeks
• Other infections that may occur in different parts of the body တျခားမိႈေရာဂါမ်ား၊ 400/mg per day; Children 6 months to 13 years of age 6 to 12 mg/kg/day
• Urinary tract infections or peritonitis ဆီးလမ္းနဲ႔ ဗိုက္အတြင္းဖံုးလႊာ မိႈေရာဂါ၊ 50 to 200 mg/day
• Vaginal candidiasis ေမြးလမ္းေၾကာင္း မိႈေရာဂါ၊ 150 mg taken as a single dose
• Bone marrow transplantation ရိုးတြင္းျခင္ဆီ အစားထိုးျခင္းမွာ မိႈပိုးကေန ကာကြယ္ရန္၊ 400 mg once a day
Flucytosine (ဖလူစင္တိုဇင္း)
50 to 150 mg/kg/day in divided doses every6h
Griseofulvin (ဂရစ္ဆီယိုဖူလ္ဘင္)
Fulcin Forte ဟာ ဒီေဆးပါဘဲ။ Jock itch ဂြ်တ္၊ Athlete's foot အားကစားသမားေျခေထာက္၊ Ringworm ေပြး၊ Fungal infections of the scalp ဦးေရခြံေပြး-မိႈ၊ Fingernails and toenails လက္သည္း-ေျခသည္းမိႈ၊ တေန႔ ၁ ၾကိမ္ကေန ၃-၄ ၾကိမ္ေပးရတယ္။ ေရာဂါ သက္သာေပမဲ့ ေဆးဆက္ေသာက္ရမယ္။ အေရျပားမွာျဖစ္ရင္ ၂-၄ ပါတ္အထိေပးရမယ္။ ဦးေရခြံမွာျဖစ္ရင္ ၄-၈ ပါတ္အထိ ေပးရတယ္။ လက္သည္းမွာျဖစ္ရင္ ၃-၄ လအထိေပးရမယ္။ ေျခသည္းမွာျဖစ္ရင္ ၆ လအထိေပးရမယ္။
Tinea capitis (Ringworm of the scalp) ဦးေရခြံမိႈေရာဂါ၊ Tinea corporis (Ringworm of the body) ကို္ယ္ခႏၡာမိႈ၊ Tinea pedis (Athlete's foot) အားကစားသမားေျခေထာက္၊ Tinea unguium (Onychomycosis; Ringworm of the nails) ေျခသည္း-လက္သည္းမိႈ၊ Tinea cruris (Ringworm of the thigh) ေပါင္ျခံမိႈ၊ Tinea barbae (Barber's itch) ဆံပင္ညွပ္ဆိုင္ကကူးလာတဲ့မိႈ၊ Tinea corporis, Tinea cruris, and Tinea capitis ေတြအတြက္ တေန႔မွာ 500 mg ေပးတယ္။ Tinea pedis and Tinea ေတြအတြက္ တေန႔မွာ 1.0 gram ေပးရတယ္။
Itraconazole (အစ္ထရာကြန္နာဇိုးလ္)
(Sporanox)
Oropharyngeal candidiasis (Oral thrush) ပါးစပ္ မွကၡရု၊ Esophageal candidiasis အစာျမိဳျပြန္မိႈ၊ Blastomycosis (Gilchrist’s disease) တိရစာၧန္မိႈ၊ Aspergillosis အဆုပ္မိႈ၊ Histoplasmosis (Darling’s disease) အသက္ရွဴလမ္းမိႈ၊ Onychomycosis ေျခသည္း-လက္သည္းမိႈ။ Itraconazole capsules ေဆးေတာင့္ကို အစာနဲ႔ေသာက္ရပါ။ Oral solution ေဆးရည္ကို အစာမရွိခ်ိန္ေသာက္ပါ။
Aspergillosis 200 to 400/mg/day တၾကိမ္တည္း ဒါမွမဟုတ္ ၂ ခါခြဲေပး။
Blastomycosis or Histoplasmosis 200/mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Onychomycosis of the fingernails 200/mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊
Onychomycosis of the toenails 200/mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Esophageal candidiasis 100-200/mg or 10-20 mL တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Oropharyngeal candidiasis 200/mg or 20 mL တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊
Ketoconazole (ကီတိုကြန္နာဇိုး)
အေရျပားနဲ႔ လက္သည္း-ေျခသည္းမိႈေရာဂါမ်ားအတြက္ စားေဆး၊
Protozoal infections (ပရိုတိုဇိုးဝါး) ပိုး၊ Cushing's syndrome (ကြတ္ရွင္-ဆင္ဒရုမ္း)၊ Prostate cancer ဆီးက်ိတ္-ကင္ဆာ ေနာက္ပိုင္း၊ နဲ႔ Sarcoidosis (ဆာကြိဳက္ဒိုးးဆစ္) နဲ႔ Tuberculosis တီဘီေရာဂါေရာဂါေတြမွာ (ကယ္လ္စီယမ္) မ်ားေနတာအတြက္လဲ သံုးေသးတယ္။ Antacid ေလနာေဆး နဲ႔တြဲမေသာက္ရပါ။
Ketoconazole 2% cream (ကီတိုကြန္နာဇိုး) (ခရင္မ္)၊
Tinea corporis, Tinea cruris, Tinea pedis, Tinea (pityriasis) versicolor, Cutaneous candidiasis, Seborrheic dermatitis, Cutaneous candidiasis, Tinea corporis ၂-၄-၆ ပါတ္အထိေပးရတယ္။
Miconazole (မီကြန္နာဇိုးလ္) အေပၚယံေဆး၊
Cream (ခရင္မ္)၊ Lotion ေဆးရည္၊ Powder (ေပါင္ဒါ)၊ Spray liquid ျဖန္းေဆးရည္၊ Spray powder ျဖန္းေဆးမံႈ႔၊
Vaginal cream ေမြးလမ္းထဲထည့္ (ခရင္မ္)၊ Vaginal suppository ေမြးလမ္းထဲထည့္ေဆးေတာင့္၊
Athlete's foot အားကစားသမားေျခေထာက္၊ တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္၊ ၁ လ။
Skin infections အေရျပားမိႈ ၂ ပါတ္ အနည္းဆံုး။
Vaginal infections ေမြးလမ္းမိႈ (Monistat-3) ၃ ည၊ (Monistat-7) ၇ ည။
Naftifine (တက္ဖတီဖိုင္း) လိမ္းေဆး၊
(Naftin, Naftin-MP)
Athlete's foot (Tinea pedis) အားကစားသမားေျခေထာက္၊
Jock itch (Ringworm of the groin; Tinea cruris) ဂြ်တ္၊ ေပါင္ျခံေပြး၊
Ringworm of the body (Tinea corporis) ကိုယ္ခႏၶာေပြး၊
Terbinafine (တာဘင္နဖိုင္းန္) ေသာက္ေဆး၊
Onychomycosis of the toenail or fingernail (Tinea unguium) ေျခသည္း-လက္သည္းမိႈ၊
လက္သည္းမိႈ 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၆ ပါတ္။
ေျခသည္းမိႈ 250 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။
Tolnaftate (တိုလ္နက္ဖ္တိတ္) လိမ္းေဆး၊
Absorbine Jr. Antifungal, Aftate, Blis-To-Sol, Dermasept Antifungal, Fungi-Guard, Podactin, Q-Naftate, Tinactin, Tinaderm, Ting, Athlete's Foot Gel, Dr. Scholl's Athlete's Foot, Pitrex, Scholl's Athlete's Foot Spray, Scholl Tritin Antifungal Powder, Scholl Tritin Antifungal Spray Powder
Scalp fungus ေပြး (မိႈ) ေခၚတဲ့ (ဖန္းဂတ္စ္)
Scalp ringworm ဦးေရခြံေပြး ေခၚတယ္။
Griseofulvin စားေဆးကို ၈-၁၂ ပါတ္အထိေသာက္ရတယ္။ အသက္ ၁၂ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ တခါေသာက္ ၁ ျပား၊ တေန႔ ၂ ၾကိမ္။ ငယ္ရင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္အရေလွ်ာ့ေသာက္ရမယ္။
Terbinafine ကိုလဲအစားထိုးေပးႏိုင္တယ္။ Itraconazole နဲ႔ Fluconazole ကိုလဲသံုးႏိုင္တယ္။
Antifungal creams and shampoos လိမ္းေဆးနဲ႔ ေခါင္းေလွ်ာ္ရည္လဲလာတယ္။ စားေဆးေလာက္ မထိေရာက္ပါ။ စားေဆးပါေသာက္ျပီး ေခါင္းလိမ္းရင္ တပါတ္မွ ၂ ခါသာလိမ္းပါ။
1.
Fungal infections မိႈေရာဂါမ်ား
https://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/fungal-infections.html2.
Fungus မိုးစိုစို မိႈသတိထား
http://doctortintswe.blogspot.com/2015/08/fungus.html3.
Pruritus scroti ေယာက္်ားကပ္ပယ္အိတ္ယားျခင္း
https://doctortintswe.blogspot.com/2016/04/fungal-jockitch.html4.
Thrush မွကၡရုနာ
https://doctortintswe.blogspot.com/2016/06/thrush-oral-candidiasis.html5.
Vaginal fungal infection (ဖန္းဂတ္စ္) မိႈေရာဂါ
https://doctortintswe.blogspot.com/2016/04/vaginal-fungal-infection.html6.
Yeast Infection ယိစ္ပိုးဝင္ျခင္း
https://doctortintswe.blogspot.com/2017/05/yeast-infection.htmlDr. တင့္ေဆြ
